Амьдралын агшин бүрээс аз жаргалыг мэдэрье

Дунд сургуулиа төгсөөд конкурс өгөх гээд завгүй байсан үе. Төгсөх ангийн шалгалтуудаа өгч дуусаад, бүрэн дунд боловсролын үнэмлэхээ авчихаад өнөө маргаашгүй дээд сургуулийн шалгалт эхлэх гээд их л чухал царайлсан нөхдүүд ээж, аавдаа эрхлээд атамандаад явж байлаа. Өдөр шөнөгүй конкурсэнд бэлдэж байгаа их л завгүй, жигтэйхэн мундаг хүүхдүүд аан. 

Нэг найзынх маань Сансарт шинэ байранд ороод удаагүй байсан юм. Тэгээд бид 2 шалгалт эхлэхийн өмнөх хэдэн хоногт хамтдаа бэлдэх юм болов. 3 өрөө байрны нэг жижиг өрөөнд нь ороод хаалгаа тас хаагаад л сууна. Ээж нь хоол унд бэлдэж өгөөд л, бас хаанаасаа сонсчихсон юм мэдэхгүй, чихэр идэхээр толгой сайн ажилладаг гэсэн гээд бид 2-н дунд таваг дүүрэн чихэр тавиад өгчихнө. Бид 2-т хэн ч саад болохгүйг хичээнэ. Хаалга үүд хамаагүй онголзуулж орж ирэхгүй, зурагт чангалахгүй. 2 чухал этгээд шалгалтандаа бэлдээд завгүй байгаа учраас хахаха.

Тэр их итгэлийн хариуд бид 2 юу хийж сууж байсан гэж санаж байна? Айлын авгай нар дундаа данхтай цай тавиад хол ойрын хов жив базаж суудаг бол бид 2 тэнд тавагтай чихэр дундаа тавьчихаад ирээдүйгээ төсөөлсөн шиг л гоё гоё юм мөрөөдөөд ярьж сууж байлаашд кк. Одоо эргээд санахад тоогоо ч олигтой бодоогүй юм даг. Ярьсаар байгаад тавагтай чихрээ дуусгаад унтаад өгчихдөг байсан юм. Чихрийн цаасаа ч хогийн сав руу хийчихгүйшд. Таваг руу нь буцаагаад базаад хийчихнэ. Тэгээд сүүлдээ бөөн цаасан дундаас чихэр үлдэж үү гэж хайгаад ухаж өгнө. Маргааш нь ээж нь тавгийг дахиад л чихрээр дүүргэж өгнө. Бид 2 үндсэн ажлаа хийнэшд хаха. 

Тэр үед бид 2-н ярьж байсан яриа: Эхлээд дээд сургуульд орно. Мэргэжил эзэмшинэ. Сургуулиа төгсөөд гоё ажилтай болно. Гоё, ганган бүсгүйчүүд болно. Дараа нь нөхөрт гарна. Нөхөр бол мэдээж гоё залуу байх ёстой. Бас мэдлэг, боловсролоороо эхнэрээсээ илүү байна. Болоогүй их боломжийн албан тушаалтай байх хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол тэр залуусыг бид 2 тоохгүй ккк. Тэгээд 2 хөөрхөн хүүхэдтэй болно. Хүү, охинтой болно. Их хүмүүжилтэй, авьяастай, царайлаг, хөөрхөн хүүхдүүдтэй болно гэж байгаа. Хүүхдүүдээ багаас нь онц сургана. Дунд сургуулийг нь алтан медальтай төгсгөөд шууд дээд сургуульд урилгаар оруулна. Ингэж конкурсэнд бэлдүүлж зовоохгүй. Хэрвээ нөхөр биднийг нэг л удаа гомдоох юм бол өршөөхгүй. Шууд сална. Хэн тэнэг юм шиг дээрэлхүүлээд л явж байдаг юм. Ёстой гай л байна. Тэр мууг ёстой хэнийг гомдоосныг нь мэдэртэл амьдарна. Хэний ч өмнө доошоо орохгүй, хэнд ч дээрэлхүүлэхгүй, өөрийнхөө хүчээр мундаг явна. Биднийг гомдоосон залуусыг нохойн гөлөг шиг номхроод уучлал гуйгаад иртэл нь...

Ингэж ярилцаж сууснаа мартдаггүй юм. Мартах ч арга байхгүй. Тэр үед ч, дараа нь ч бид 2 дандаа л ингэж ярилцдаг байсан юм. 

Одоо найз маань Солонгост хүүтэйгээ амьдарч байгаа. Би энд охинтойгоо. Хэний ч өмнө доошоо орохгүй гэдэг бардам зангийнхаа "буян"-аар хоёулаа амьдралын жаргал, зовлонг тэнцүү мэдрээд явж байна. Ажил, мэргэжил бол мэдээж ОК. Нөхөр, нэг нэг хүүхдүүд нь дутуу кк.
Өчигдөр охины аав ирээд ярилцаж сууж байгаад намайг "мундаг бүсгүй" гэж хэлэхэд нь би гэнэт ёстой сонин болсоон. Найзтайгаа ярьж, мөрөөдөж байсан яриа гэнэт санагдаад... Надаас өөр бүсгүйчүүд бол "мундаг бүсгүй" гэж магтуулахдаа баярлах байсан байх. Би баярлаагүй. Сэтгэл нээх сонин болоод огшоод ирсэн. Тэр үед яах гэж "намайг гомдоосон залууг номхортол нь мундаг амьдарна" гэж төлөвлөж, ярьж байсан юм болоо гэж бодонгуут... Шууд уйлсан. Үнэхээр биеэ барьж чадаагүй. Өөртөө ч юмуу, өөр хэн нэгэнд ч юмуу гомдмоор санагдаад... Тэр үед ярьж байсан зүйл өнөөдөр биеллээ олчихсон байнашд.
Эрэгтэй хүн үнэн мэдрэмжгүй, тэнэг. Биеэ барьж чадахгүй, уйлчихсан чинь "Чи чинь хаашаа юм бэ, архи уучихсан байсан юмуу?" гэж тэнэгтдэг юм даа.
Би хүслээ биелүүлчихсэн юм байна. Гоё сургуульд орсон. Гоё мэргэжил эзэмшсэн. Тэр мэргэжлээрээ л ажиллаж, хоолоо олж идэж байна. Эзэмшсэн мэргэжлийнхээ буянаар олон сайхан найз нөхөдтэй, боломжийн сайхан амьдралтай боллоо. Гоё дурсамжтай он жилүүдийг үдлээ. Гэхдээ энэ бүх хугацаанд ганц бие бүсгүйн амьдралаар амьдарч ирсэн гэж бодохоор гомдмоор...
Нэгэн биений минь нөгөө тал
Нинжин сэтгэлийн минь цагаан сүүдэр...
миний хажууд байхгүй байна.
Хэнд ч гологдохгүй гоё, мундаг бүсгүй байхын тулд эмэгтэй хүнд зохисон цэвэрхэн ажил хийнэ гэж ярьдаг байсан. Энэ ч үнэндээ юм мэдэхгүй тэр үеийн л яриа л даа. Харин одоо бол би мэргэжилдээ ч, ажилдаа ч чин сэтгэлээсээ дуртай. Энэ амьдралын ганц утга учир юм шиг л санаж явсан хотын төвийн 2 өрөө байрандаа би амьдарч байна. Би хүссэн, төлөвлөсөн, зорьсон, зүтгэсэн, авч чадсан.
Миний хүслээр болоогүй ганцхан зүйл бол хань ижил. Магад хүн бүр өөрт заяагдсан хувь тавилантай байдаг учраас миний хүслээр болоогүй байж болох юм. Гэхдээ яагаад???...

Дунд сургуулийн физикийн хичээл дээр "Дулаан нэг биеэс нөгөө биед шилждэг, шинээр үүсдэггүй, устдаггүй" гэж үзэж байхдаа би юу ч бодоогүй. Дараа нь Оптик гэдэг сэдэв үзэж байхдаа нэг удаа хүний нүд ер нь ямар учиртай эрхтэн юм болоо гэж бодоод өнгөрсөөн. Гэхдээ физикийн хичээл учраас тухайн үедээ тэгтлээ сонирхол татаагүй өнгөрсөн юм. 

Сүүлд аав минь таалал төгсөж тэнгэрт морилсон. Яг нэг жил таван хоногийн дараа дүүгийн хүү энэ хорвоод мэндэлсэн. Аав минь эргэж ирж байгаа гэдгийг дүүгийн зүүдэнд орж ирж хэлсэн л дээ. Хүүхэд мэдээж өөрийн ээж аавыг дуурайж төрнө. Нэг сонирхолтой зүйл нь зээ дүүгийн харц нь яг аавын харц... Аавын нүд эргээд төрчихсөн. "Нүд нь яг аавын нүд юмаа" гэсэн яриа болоод л өнгөрсөн тухайн үед.

Тэр цагаас хойш хэдхэн жилийн дараа би оросын нүдний мэс засалч эмч Э.Р.Мулдашевын цуврал номуудыг уншсан юм. Нүд, нүдний харцнаас эхлээд сонирхолдоо хөтлөгдөж явсаар байгаад бурхадын хотыг хайгаад эхэлдэг нөхөр.... Тэр хүний номнуудыг уншчихаад "нүд нээрээ ямар учиртай эрхтэн бэ?" гэж нэг бодогдсон шүү. Тэгээд дунд сургуулийн физикийн дэвтрээ гаргаж ирж нэг сөхөж үзсэн тохиолдол бий.

Сая хавар төрсөн өдрөөрөө ажлынхнаасаа Г.Мэнд-Ооёо гуайн "Гэгээнтэн" гэдэг ном бэлгэнд авсан юм. Хавар нэг уншсан. Сая ээлжийн амралтаараа 2 дахиа уншсан. Би номыг нэг л удаа уншдаг. Нэлээн хэдэн жилийн дараа мартсан хойноо дахиж сэргээж уншсан ганц хоёр ном бий. Гэтэл энэ номыг би хагас жилийн дотор 2 удаа уншчихсан. Онц сонирхолтойгоос гадна нэг уншаад ойлгох ухаан хүрэхгүй байсан юм. Үнэхээр гайхалтай ном. 

Энэ номыг нэлээн нухацтай л уншихгүй бол мөхөс миний ухаан хүрэхгүй байсан юмөө. Яагаад ч юм энэ номын зохиолч бол эгэл биш хүн гэж бодогдсон шүү. 

Гэгээрнэ гэж яг юу гэсэн утгатайг сайн ойлгодоггүй л байлаа. Тэгвэл энэ номыг уншсанаар гэгээрнэ гэдэг нь сэтгэл зүйгээ, оюун санаагаа удирдаж сурах юм байна гэсэн ойлголттой боллоо. Хүний оюун санаа бол үхэшгүй, дуусашгүй мөнх. Физикийн хичээл дээр үзсэнээр бол дулаан буюу дотоод энерги, бурхан шашны хэллэгээр бол сүнс. 

Бясалгал гэдэг нь гэгээрэлд хүрэх зам буюу оюун санаагаа удирдаж сурах хичээл гэмээр юмуу даа. Тэр дээр үеийн хутагт, хувилгаад чинь энгийн хүмүүсээс илүүтэй оюун санаагаа удирдаад сурчихсан эгэл биш хүмүүс байж. 

Энэ хорвоод амьдрах хугацаандаа үйлдсэн сайн, муу үйлийн үрээрээ энгийн хүмүүс ч гэсэн эргэж төрж байгаа. Гагцхүү тэрийгээ өөрсдөө мэддэггүй. Хойт, урд нас гэж үнэхээр байдаг бололтой. Энэ бие минь нэг удаагийнх, харин оюун санаа минь хэдэн зуун мянган жил ч оршин тогтносон гэдгийг бид таашгүй. Нүд сэтгэлийн илэрхийлэл гэдэг үг ч учиртай байх нь. Нүдээр хүний оюун санаа илэрхийлэгддэг гэх юмуу, харагддаг гэх юмуу нэг л учиртай болоод явчихлаа. Үүнийг нотлох зүйл бол хутагтын тахилч... Тэр мундаг гэгээрчихсэн хутагт өөрийнхөө эд зүйлийг хамгаалуулах хүнээ тамгалаад энэ хорвоод илгээдэг гэхээр... Миний хамгийн их гайхсан зүйл энэ. Магадгүй тэр гайхалтай түүхэн хүний талаар энэ цагийн бидэнд ойлгуулахаар томилогдсон хүн нь уг номын зохиогч байх. Гээд бодохоор эгэл биш хүмүүс заавал нэг үүрэг, зорилготой энэ дэлхийд илгээгддэг юм шиг...

Цаашаа бичих ухаан хүрэхгүй нь. Нэг л эвлэж өгөхгүй байна. Ерөөс сайн ойлгоогүй зүйлийнхээ талаар дэмийрчихсэн юм шиг санагдчихлаа, зогсоё ингээд.

Ажил дээр блог, мессенжэр хаачихсан чинь бас утгагүй юмаа. Гэртээ компьютер дээр суудаггүй хүн чинь гэнэт блог руугаа ормоор санагдаад аргагүйн эрхэнд компьютер асаагаад сууж байнашд кк. 

Түрүүн ажлаасаа ирэнгүүтээ учиргүй гэрийн хөдөлмөр эрхлэвшд ккк. Гэрээ цэвэрлээд, маргааш өглөө босоод хоол хийх мах, ногоогоо бэлдэж хөргөгчинд хийж авчихаад санаа амраад сууж байна. Оройн хоол идэхгүйн тулд зориуд өглөө эрт босож гэрийн хоол хийж идчихээд ажилдаа яваад байгаа. Тэгэхгүй бол гэрийн хоол огт идэхээ больчих гээд байх юм. Гэснээс өчигдөр нетээс уншингуутаа өнөө өглөө 4 аяга ус уув. Их сайн, хамаг бие цэвэрлээд, эрүүлжүүлдэг юм байхаа. Туршаад л үзье. Амархан арга юм чинь...

Өнөөдөр нэг найзын маань төрсөн өдөр. Тэгсэн би мартчихаж. Өөрөө үдээс хойш над руу залгаж, төрсөн өдрөөр минь ч тоож ярьсангүй гэж гомдол мэдүүлэв. Мартчихсан юм чинь одоо яахав дээ ккк. Нас явах тусам хүний төрсөн өдөр битгий хэл өөрийнхөө төрсөн өдрийг үл тоож, мартдаг болоод байхад чинь... Яадгийн гэхгүй юу кк. Орой төрсөн өдөрт ир гэхээр нь очиж чадсангүйэээ. Хүүхэд харах хүнгүй яаж гарах вэ дээ. Гэснээс нээх сайхан гадуур гарч, пиво ч юмуу вино ч юмуу ууж найзуудтайгаа чалчих юмсан. Ойрд нээрээ энэ асуудлаар ёстой цангаж байгаа юм байна шүү кк. Хүүхэд харах хүнтэй байсан бол өдийд энд ингээд дэмийрээд биш, тэнд ресторанд сайхан идэж уугаад, чалчаад сууж байхгүй юу. Хайран юм...

За за бүр гараад явмаар санагдчихлаа. Тэгж байгаад нэг сайхан гарнаа. 

Нээрээ сониноос.... Өчигдөр манай банкин дээр хуучин хамт ажиллаж байсан нэг бүсгүйтэй тааралдаад... 

Одоогоос 5 - 6 жилийн өмнө санагдаж байна. Төрөөд ажилдаа орж ирсэн юм. Байж байгаад л хүүхэд өвдлөө гэдэг байсан л даа. Нэг удаа надад урьд нь эхнэртэй байсан залуутай суусан, нөхөр нь өмнөх эхнэрээсээ нэг охинтой гэж ярьсан юм. Тэгээд охин нь 5 настай гэж байлуу даа, жоохон л байсан юмдаг. Тэгснээ "охин нь аав дээрээ ирэхээр л манай хүү өвдөөд байх юм" гэхэд нь би юу гэж тийм юм байдаг юм, зүгээр тэгж таараад байдаг биз гээд тоогоогүй юм. 

- Гэхдээ л чи хүний юм булааж авч, дэмий юм хийсэн юм бишүү? гэхэд,

- Надтай суухдаа эхнэрээсээ салсан байсан юмаа, гэхдээ эхнэр нь салах дургүй байсан юм билээ. Бид 2 бие биендээ хайртай болохоор би ер тэр талаар боддоггүй юм гэж байсан юм.

Тэр яриа бид 2-н дунд тухайн үед болоод л өнгөрсөн. Би ч юм бодоогүй. Гэтэл уржигдар тааралдсан чинь нөгөө цоглог бүсгүй чинь бүр унтарчихсан явж байх юм. "Яав, ийв, юу болов, яагаад бүр царай алдчихаа вэ?" гэсэн чинь нэг хүчээр инээх аядаад... Хэсэг ярьж зогслоо. Нөхөр нь нас барчихсан, нөгөө хүүхэд нь цоо эрүүл биш, саажилттай гэнэ үү, жирийн биш хүүхдүүд явдаг сургуульд өгсөн гэнэ. Их л зовж яваа юм билээ. Сонсоод бүр сэтгэл хачин болчихсон. Яагаад ч юм нялх охин, эхнэрээ орхисон залуугийн үйлийн үрийг эхнэр, хүү 2 нь эдлээд явж байгаа юм байх даа гэж бодогдоод... Гэхдээ өөрт нь хэлсэнгүй. Тэгж бүр сэтгэлээр унагаад яахав дээ. Нэгэнт бүх зүйл болоод өнгөрсөн юм чинь. Гэхдээ л.... Үнэхээр үйлийн үр тэгж ирдэг бол нөхрийнх нь л үйлийн үр байх. Эсвэл хашир өөрөө эхнэрээс нь салгаж суучихаад өөрийнхөө үйлийн үрийг эдлээд сууж байгаа ч юм билүү. 

Ингээд л хүмүүсийн амьдралд тохиолдсон элдэв тохиолдлуудыг анзаараад л байхаар энэ амьдрал нээрээ сонион. Ядаж байхад би тийм элдэв долоон юмыг илүү анзаарч, хэрэгт дурлаж, юмны учрыг олох гэж ухаж төнхөж явдаг гаж зуршилтайг хэлэх үү... Гэхдээ л нээрээ сонин л байгаа биз дээ? Бүр бичиж тэмдэглэж үлдээхгүй бол санаа амарч өгөхгүй болохоор нь энд биччихлээ.

Өнгөрсөн 5 дахийн орой гэртээ орж ирэнгүүтээ охин гэнэт "ээжээ Налайх явъя" гэнгүүт нь надаа бас тийшээ явмаар санагдаад... 2-лаа шууд гараад автобусанд суугаад яваад өгсөн. Охин тийшээ явах их дуртай. Сүүлийн үед дандаа л "ээжээ цалин буугаад баян болохоороо Налайх явна шүү" гээд байдаг болчихоод байгаа юм кк. Тэнд одоохондоо шавааралдсан барилга баригдаагүй, байрны гадаа том тоглоомын талбайтай, гулгуур, савлуур гээд хүүхэд зугаацах боломжтой, бас агаар нь сайхан, дуу чимээ багатай болохоор хүүхэд хүртэл тэрнийг нь мэдрээд тэмүүлээд байдаг юм шиг байна. Залхуу хүрэхгүй бол амралтын өдөр болгоноор яваад чөлөөтэй гүйлгэж, харайлгаад тоглуулмаар л байх юм. Ийм бага насны хүүхдэд 4 чухал хэрэгцээ байдаг гэж манай нэг найз хэлсэн нээрээ. Гүйх, хашгирах, хайрлуулах... нөгөөдөх нь нь юу билээ дээ мартчихаж ккк. Тэгэхээр их чөлөөтэй орчин гарцаагүй хэрэгтэй юм шиг байгаа юм. 

Тэнд очиж баахан гадаа тоглууллаа. Гудамжаар нь тэнэлээ. Дэлгүүрүүдээр нь хэслээ. Хэсэж явж байхдаа зайрмаг аваад идчихсэн чинь хоолойг нь өвдүүлчихсэн. Зайрмаг идэж байхад нь балай юм шиг "хоолой нь өвдчихвий дээ" гэж гэнэт бодогдоод өнгөрсөн юм. Зурвасхан бодол толгойд орж ирээд, тэр дороо мартагдахаараа дараа нь дандаа биелчихдэг юмаа, нээх сонин. Ёрын бодол толгойд орж ирвэл үргэлжлүүлээд гоё болгож бодож сурах юмсан кк.

Бүтэн сайн өдөржин халуурлаа, хоолой нь идээлснээс болоод... Өчигдөр цэцэрлэгт нь явуулаагүй. Гашуун эмэнд дургүй хүүхдэд эм уулгах гэдэг ёстой тамын ажил юмаа. Гарцаагүй антибиотик уух шаардлагатай байдаг. Угаасаа юу ч идэж ууж чадахгүй байхад нь гашуун эм өгөх гэхээр бүр ууж өгөхгүй. Ганц балга сүү уусан ч бөөлжөөд байгаа хүүхдэд эм өгөх гэж дайн зарлалаашд. Сүүлдээ аргаа бараад "ангийнх нь маамаад эмийг нь өгөхөөс" гээд хэлчихсэн чинь аймаар харамч.... "Үгүй" гээд уурласнаа эмээ уучихсан хаха. Одоо аргыг нь олсон. Эмээ уухаар нь л "аая чи ямар мундаг юм бэ" гэж онгироож уулгасаар байгаад бие нь овоо дээрдээд санаа амраад сууж байна.
Яг одоо гадаа бороо ороод байна. 10 сард бороо орно гэдэг ч бас ховор тохиолдол шүү. Яг зуны үдэш юм шиг л шаагиад байна. Сая балкон дээр хальт гарсан чинь ёстой янзын байнаа. Өглөө бороо хэвээрээ байх болов уу, эсвэл цас болсон байх болов уу? Энэ харин одоохондоо оньсого.
Гэснээс зурагтаар Их Монголд Октоберфест эхэллээ гэсэн реклам явахаар л очиж пиво уумаар санагдаад байх юм кк. Дуусахаас нь өмнө нэг өдөр гарах боломж олдохнуу, үгүй юу кк. Хүүхэд харж өгөх хүн олдвол ч нэг орой гармаар л байна шүү. Бороо ороод, зурагтаар реклам яваад хүн гэгэлзүүлээд хаячих юмаа. За за унтъя, яршиг...