Цэцэрлэгийн нэр хүнд хүүхдийн эрүүл мэндээс илүү эрхэм үү?

Сүүлийн үед нэг ноцтой асуудалтай учирсаан. Ёооох бодохоос л... Охины ангийн хүүхдүүд бүгд бөөстөөд... Жинхэнэ ноцтой, бүр онц ноцтой асуудалтай тулгарчихаад сууж байна. 

Сарын өмнө охины шампунь дуусчихаад шинэ шампунь авч амжаагүй байхдаа өөрийнхөө шампуниар угаагаад байлаа. Тэр үеэс л охин толгой загатналаа гээд эхэлсэн. Шампунь таарахгүй тэгж байна гээд нээх анзаараагүй юм. Дараа нь шампунийг нь сольсон ч толгой нь загатнасан хэвээрээ.

Сая нэлээн хэд хоногийн өмнө охины багш надад сэмхэн:

- Танай охины толгойд хуурс явж байна гэж шивнэж байна. 

- Ааййн? Танай ангид тийм асуудал гараа юу?

- Үгүй ээ үгүй, ганцхан танай охин...

- Юууу? Аан тэгвэл үгүй байлгүй дээ. Шампунь таарахгүй толгой нь загатнаад байгаан гээд би тоосонгүй.

Нэг ийм яриа болоод өнгөрсөн юм. Гэхдээ л миний толгойд бөөсний талаар бодол огт орж ирсэнгүй. Намар цэцэрлэгүүдээр бөөс гараад байгаа гэж нэг хальт сонсож байсан. Гэхдээ ач холбогдол өгөөгүй, сонсоод л өнгөрч байсан. Өөрөө ийм асуудалтай тулгарна гэж ёстой санаанд орсонгүй.

Маргааш нь охиноо цэцэрлэгээс нь авч байхдаа охиноосоо "Өнөөдөр толгой нь загатнасан уу?" гээд асуучихсан чинь тэнд хүүхдээ авч байсан 3-4 ээж бүгд над руу харсанаа "Танай хүүхэд бас уу?" гэж асуув. Гайхаад "Юу тэр вэ?" гэтэл... Бүх хүүхдүүд нь бөөстөөд багш нь бүх ээж нарт нь "ганцхан танай хүүхэд" гэж хэлсэн байгаа юм чинь ккк. Арай ч дээ, нээрээ... Бүр өнгөрсөн оны 12 сард эхний тохиолдол нь илэрсэн байгаа юм чинь. Би гэтэл дөнгөж саяхан 3 сард энэ талаар мэдэж байдаг.

Би сонсонгуутаа хангинаад л явчихсан. Гай л байнашд, дутагдлын хажуугаар дуугүй өнгөрч болохгүй гэдэг номлолоор хүмүүжсэн хүүхэд шүү би чинь, тэгж яривал ккк. Яаж чимээгүй өнгөрч болох вэ дээ.

Багшийг нь дуудаад, эхний тохиолдол илрэнгүүт бүх эцэг эхчүүдэд анхааруулахгүй яасан юм бэ, энэ чинь нуух асуудал бишшдээ, анхнаасаа нуулгүй яриад асуудлаа шийдсэн бол бүх хүүхдүүд ингэж хэлмэгдэхгүй байсаншдээ гээд л үглэж өгсөөн. Багш бол харин тиймээ гэсгээд л өнгөрлөө. 

Маргаашнаас нь би гэдэг хүн чинь ажлаа цалгардуулаад нетээр хэсэж, бөөс судлаачийн ажил хийвшд кк. Бөөс гээд гүүглдсэн чинь монголоор ер олигтой мэдээлэл олдсонгүй. Хаа нэг тэр цэцэрлэгт бөөс илэрчээ гэх мэдээлэл... Огноог нь харсан чинь аль 2013 онд Дорноговьд бөөс илэрсэн гэсэн мэдээлэл байнаа. Тэгэхэд л шуурхай арга хэмжээ аваагүй юм чинь 2 жилийн дотор улс даяар газар авах нь аргагүй юм бишүү.

Надаа бөөсийг хэрхэн устгах талаар мэдээлэл хэрэгтэй байсан болохоор цаашаа явлаа. Англиар бөөс гэхийг lice гэдэг гэж яагаад ч юм мэддэг байсан юм байна. Тэр үгээ бичиж аваад л эрэлд гарлаа. Цаашлаад хуурс гэхийг англиар nit гэдгийг мэдэж авлаа. Англиар харин хэрэгтэй мэдээллүүдээ олж авлаа шүү. 

Юу вэ, тэгсэн чинь нөгөө сайхан АНУ, Герман, Австрали нтр гээд лаг лаг улсууд чинь бүгд хүүхдийн толгойны бөөсний асуудалтай байдаг юм байнашдээ. Бөөс устгах гоо сайхны бараа бүтээгдэхүүнүүд хэдэн төрлөөрөө байна. Бөөс сорогч машин хүртэл хэдэн янзаар зохион бүтээгдсэн байна. Тэр битгий хэл үсний салонд нь бөөс устгах үйлчилгээ байна хөөе. Цагийн 95 долларын үнэтэй... Бүр гайхсаншдээ.

Энэ далимд бас оросоор мэдээлэл хайж үзмээр санагдаад... Оросоор бөөс гэхийг вошь, хуурс гэхийг гнида гэдгийг мэдэж авсаан кк. Ямартай ч англи, орос үгийн сангаа бөөс, хуурс гэдэг үгээр баяжуулсан шүү би хахаха. 

Аан, тэгтэл орост бас бөөсний асуудал түгээмэл юм байнаа. Тэгээд  аль СССР-ийн үеэс хэрэглэж ирсэн нэг тосны талаар мэдэж авлаа. Ашгүй тэр тос нь манай аптекуудаар зөндөө байдаг юм билээ. 

Тэр тосыг аваад охины үсэнд түрхээд, шүүрэн самаар самнаад ашгүй сайхан толгой нь загатнахаа болилоо. Санаа амраад байж байсан чинь өчигдрөөс дахиад л толгой загатналаа гээд... Цэцэрлэгт явж байгаа тохиолдолд эргээд л бөөстөөд байх шинжтэйдэгээ. Яадаг ч юм билээ...

Дээр намайг тэгж бөөн хэл ам болсны дараа цэцэрлэгийн дарга нь эмч, багш нараа нэг өдөр толгой түрүүгүй загнасан сурагтай. Бөөс илэрсэн сургууль цэцэрлэгийг 500,000-аар торгоно гэсэн юм байдаг юм шиг байна. Багш, эмч нараа 500,000-аа өөрсдөө төлөөрэй гэж загнасан байсан. Ийм гаж тогтолцоотой юм бол багш нар нь нуугаад өнгөрөх нь аргагүй юм байнашдээ. Юу гэсэн үг вэ? Бидний бяцхан үрсийн эрүүл мэнд ганц цэцэрлэгийн нэр хүндээс үнэ цэнэгүй юм уу? Сонсоод үнэхээр дургүй хүрсээн. 

Google-ээр, Youtube-ээр Head lice эсвэл Головная вошь гээд хайгаад үзэхээр түмэн янзын заавар гарч ирж байна. Бөөсийг хэрхэн устгах, яаж цэвэрлэх гээд л... Сургууль, цэцэрлэгүүд нь бөөс илрэнгүүт эцэг, эхчүүдэд нь сануулга бичиг хүргүүлж байна. Лавлах утсаар хүүхдийнхээ бөөсийг хэрхэн цэвэрлэх талаар дэлгэрэнгүй заавар, зааварчилгаа өгч байна. Сургууль, цэцэрлэгүүд нь 'No nit policy" гэдэг бодлого боловсруулаад ажилладаг юм байна. Гадныхан ийм л байнашд. Ер нь юунаасаа ичдэг юм бэ? Ичлээ гээд яаж байна? Манайхан бол ичиж тэнэгтсээр байгаад хүүхдүүдээ бөөстүүлээд тамлаад таарч байнашд.

Эцэг эхчүүдийн яриагаар бол энэ бөөс урдаас үсний боолтоор дамжиж орж ирж байгаа юм байх. Гэтэл миний уншсан мэдээллээр бөөс нь хүний цус сорж амьдардаг, хүний биенд л амьдрах чадвартай шимэгч гэнэ. Хүний цус сорохгүй 24 цаг болоход үхдэг гэнэ. Хэрвээ үсний боолтоор дамжиж орж ирж байгаа нь үнэн бол бүр генийн өөрчлөлтөнд орчихсон супер бөөс юм бишүү. Жирийн бөөс ч биш бүр бактериологийн зэвсэг болж таарах гээд байна.

Дэлхийн 2-р дайны үед гэдэсний хижиг өвчин тараадаг бөөсийг тарааж хүн амыг олноор нь үхүүлж байсан түүх бас байдаг юм билээ. Тэр бол санаатайгаар тараасан бактериологийн зэвсэг байсан л даа. Сүүлд хэдэн онд билээ бөөсийг устгах аргыг олсон эрдэмтэн Нобелийн шагнал хүртэж байсан түүх бас олж уншлаа. Хлораминд л устсан юм байна гэж ойлгосон. 

Бөөс нь бас хэдэн төрлийнх байнаа. Энэ гадуур тархаад, идэвхижээд байгаа толгойны бөөс бол ариун цэвэр муу сахиснаас биш юм байна. Элдэв төрлийн химийн бодисын буруу хэрэглээнээс үүдэлтэй гэнэ. 80-аад онд элбэг байгаад одоо үзэгдэхээ байсан хувцасны завсраар шигдээд хүний биеийг шимэгчилж амьдардаг бөөс чинь харин ариун цэвэртэй холбоотой юм гэнэ. Гэхдээ ер нь бол бөөс гэдэг чинь халдварт өвчин л юм билээ.
Миний л таамаглал шүү. Сүүлийн үед манайхан өвлийн улиралд утаанаас болгоомжилж байгаамуу яаж байгаан хүүхдүүдээ хэт их боож багладаг болчихоод байгаа. Сүүлийн 2 жил их дулаахан өвөл болсон. Тэгэхэд л хүүхдүүдээ хятадын синтефонон өмд, куртка өмсгөчихөөд л зөвхөн нүдийг нь гаргаад боогоод, баглаад, бараг хүлчихсэн л явж байдаг. Тэгээд машиндаа суулгаад... Ингэж их хөлөргөснөөс болоод хүүхдийн хөлсөнд бөөс үржээд байгаа байж магадгүй гэж би хардаад байгаа. 

Бөөснөөс ичихээсээ өмнө үр хүүхдээ бодоцгооё. Ичих бол асуудал биш. Үр хүүхдийн минь эрүүл мэнд л чухал байна.