Амьдралын агшин бүрээс аз жаргалыг мэдэрье

Болдогсон бол өглөө гэртээ нойроо үлдээчихээд ажилдаа явдаг ч болоосой. Нойр хүрээд байх юмаа. Ажил хийх сонирхол түй ч алга. Амармаар байна. Амар гээд цаанаасаа дохио өгөөд нойр хүргээд, мансууруулаад байнашд. Ирэх долоо хоногоос амрах санаатай байгаа. Ажлаас гарах өргөдлөө өгсөн хамтран ажиллагч маань намайг амраачихаад ажлаасаа гарахаар болсон ашгүй. Амралтын хүсэлтийг минь Гүйцэтгэх захирал зөвшөөрөхгүй л байгаад байх юм. Хурдан зөвшөөрчихөөсэй. Горьдоод л байн байн хүний нөөцийн програм руу орж шалгасаар байтал хөх хавдлаашд кк.

Маргааш банкны зугаалга болно. Цаг агаар нээх сайхангүй л байх шиг байна. Гэхдээ яахав, охиноо сайн дулаан хувцаслаад аваад явна даа. 

Тархи толгойг минь эзэгнэчихээд намайг мансууруулаад байгаа нойрны хант улсыг дийлэх гээд дайлаар мордсон чинь дийлдэггүй ээ. Ажлаа хийгээд үзлээ. Болдоггүй ээ мансуурсаар... Твиттерт орж хэсэг саатлаа. Нойр намайг эзэгнэсээр... Дийлдэггүй. Унтчихмаар л байна. Даанч хажууд ор алга ккк. Гээд мэдрэлтээд байхад ч нойр сэргэхгүй байна. Эцэст нь энд орж ирж дэмийрээд.... Хэрэг алга, нойр сэргэхгүй байна. Гарч пепси юмуу кола авч уудаг юм билүү? Өрөөний кофе дуусчихаж...

Yeah, урьд шөнө ёстой аймаар эвгүй юм боллоо.Одоо бодохоос дотор арзайгаад айдас төрөөд байна.
Яг сайхан гүн нойрон дунд нэг л дарамттай унтаад бүр хөдөлж чаддаггүй. Тэгээд сэрэх шиг л болсон. Гарцаагүй зүүд биш байсан даа. Нэг том биетэй бадриун залуу миний баруун талд  хэвтээд байна. Намайг бүдүүн хөлөөрөө тас дараад, гарыг минь тас атгаад... Би хөдөлж чадах нь битгий хэл амьсгаа давчдаад  уужуухан амьсгалж ч чаддаггүй. Тэрүүхэн хооронд гайхаад энэ чинь юу билээ гэж бодогдоод, охины аав ирчихсэн байгаа билүү ч гэж бодлоо. Гэтэл нэг л бишээ. Бодоод байсан чинь охины аав ирээгүй санагдаад... Арай л өөр, огт танихгүй хүн мэдрэгдээд байх юм. Охин надад ингэж наалдаад унтаад байгаа юм болов уу гэсэн чинь, бас биш. Охин зүүн талд жижигхэн хөлөө надад наагаад орон дээр тэс хөндлөн унтаж байна. Намайг сүнс дарчихаж гэж бодогдонгуут хөдлөх гэсэн чинь хөдөлж чаддаггүй, дуугарах гэсэн дуу гардаггүй. Зөвхөн бодож л чадсан. Сэрээрэй, сэрээрэй, нүдээ нээгээрэй гээд өөртөө дотроо хэлээд хамаг хүчээ шавхсан. "Ум даарий дудаарий дүүрий суухай" гэдэг тарни аманд орж ирээд, үглээд уншаад... Дарь эхийн тарни билүү энэ чинь? Хамаг чадлаараа үзэлцэж байж арай гэж тэр аймшгаас салсан. Бүрэн сэрээд харсан чинь охинтойгоо 2-лаа л унтаж байна. Миний хамаг биений хөлс гарчихсан, би бүр ядарчихсан байгаа юм даа. Айгаад эргээд унтаж чаддаггүй. Тэгээд шөнө нээх тухгүй хонолоошд.
Хэд хоногийн өмнө охины аав ирэхдээ хөдөө Дорнодод ажлаар явж байгаад шөнө нь сүнсэнд даруулаад гээд ярьсан юмаа. Том эрэгтэй хүн байсан, гар нь гарт баригдаад мэдрэгдсэн, ёстой аймаар эвгүй гээд ярьсан байхгүй юу.  Хашгирах гэсэн дуу нь гарахгүй, гонгиноод нэг сонин дуугарсан гэнээ. Тэгсэн чинь хамт явж байсан нэг залуу нь манай дарга эмэгтэй хүнтэй  байгаа юм байх даа гэж бодсон гэнэ хахаха. Яг тэр мэдрэмжийг би урд шөнө өөрийнхөө биеэр мэдэрдэг байнашд.
Тэгэхээр мань хүний аура гэмтэлтэй гадны муу нөлөөнөөс өөрийгөө хамгаалах чадваргүй байгаа гэсэн үг байх. Минийх бас ялгаагүй. Тэгээд тэрэнд наалдсан байсан сүнс надаа наалдсан байхаа. Яаж дом хийдэг юм болоо? Гарцаагүй Гандан гарах хэрэг гарах нь дээ аягүй бол, бүүр эвгүй санагдаад болдоггүй. Ажлынхандаа ирээд хэлсэн чинь Гандан гарч ном уншуул, одоо ажил үйлс чинь бүтэхгүй гээд байх юм.
Хагас сайн өдөр банкны зугаалгатай, тэгэхээр лав амжихгүй юм байна. Бүтэн сайнд гэрээсээ толгойгоо цухуйлгаж чадвал очиж нэг хонх, дамарны дуу сонсож тэр муу юмыг нь үргээхийг бодъё доо. Ёоооо, надад наалдаад миний дэргэд байгаа гэж бодсон чинь бүр нурууны үс босчихлоо ийийийиий...
Дээр үед, 20 орчим настай байхад надад бас нэг ийм юм тохиолдож байсан юм. Унтаж байсан чинь нэг аймаар арзайсан эмгэн надад ойртоод байдаг. Би айгаад хашгираад аав, ээжийг дуудах гэсэн чинь дуу гардаггүй. Юу юугүй ирээд л дараад авчих юм бол би үхэх юм шиг санагдаад босоод гүйх гэсэн хөдөлж чаддаггүй. Хамаг хүчээ шавхаж байгаад яг тэр эмгэнийг тулаад ирэхэд нь нэг юм хөдлөөд өндийж байгаа юм чинь. Тэгээд нөгөө өрөөнд унтаж байсан ээжийг дуудаад сэрээгээд "та сая над руу үсээ арзайлгаад ирээд хоолой боох гэж байсан уу?" гэж тэнэгтэж байсан юм хахаха. Ээж гайхна биз дээ ккк. Би тэгээд айсандаа уйлаад бөөн юм болж байлаашд. Маргааш өглөө нь ээж Гандан гарч ном уншуулж намайг нэг тайвшруулж байсан юм.
Өнгөрсөн жил дээд сургуулийн ангийн нэг найз маань шинэ байранд ороод бөөн баяр болж байсан хүн гэв гэнэт хагалгаанд орох болов. Савнаас нь нэг сонин хавдар ч юмуу, юу ч юм нэг юм гарсан гэж байгаа. Дараа нь уулзаад буу халж суусан чинь шинэ байранд орсон өдрөөсөө эхлээд шөнө унтаж чадахаа больсон гэнэ. Унтангуут нь л нэг эмэгтэй хүн хөлийг нь илдэг ч гэлүү, тэгээд л бэлхүүсэнд нь хүрэхэд нь л цочоод сэрдэг байсан гэнэ. Сүүлдээ айгаад байнга гэрлээ асаалттай унтах болсон гэнэ. Хагалгаанд ороод гарч ирсэнийхээ дараа гэртээ лам авчраад үзүүлсэн чинь "энд нэг эмэгтэй хүний сүнс байна" гээд ном уншаад, хонх дамар дуугаргаад үргээсэн гэнэ. Тэрнээс хойш шөнө тайван унтдаг болсон гэсэн. Дахиж тийм юм мэдрээгүй.
Олон жилийн өмнө, дөнгөж 1-р ангид орж байхад, манай байрны нэг хөөрхөн охин манай нөгөө ангид орсон юм. Гэв гэнэт эдгэршгүй өвчтэй болчихсон. Байнгын татаж унадаг. 7-8 дугаар ангид байхдаа хамгийн анх ухаан алдаж унасан тухайгаа надаа ярьж өгсөн юм. Ангийнх нь нэг хүүхдийн ээж нас барсан гээд багш нь аминдаа ангийн дарга гээд тэр охиныг дагуулаад явж л дээ. Гэрт нь ороод сууж байсан чинь нэг хар юм сүүдэгнээд ойртоод байсан гэнэ. Улам ойртохыг нь мэдрээд л хөдөлж чадахгүй хөшөөд суучихсан гэнэ. Гэв гэнэт үсрээд л өөрт нь наалдах шиг болсон, тэгээд л ухаан алдсан. Тэр өдрөөс хойш насаараа татаж унадаг өвчтэй болсон доо хөөрхий. Эмнэлэгээр яваад дийлээгүй. Өдөр бүр тогтмол эм уудаг. Соц нийгмийн үед ээж аав 2 нь очиж үзээгүй мэргэн түргэн хүн байхгүй. Аргаа барсан. Ухаан нь эрүүл мөртлөө байнгын татаад хөшөөд уначихдаг нь маш хэцүү.
Аан нээрээ бас нэг маш сонин тохиолдол болсоншдээ. Хэдэн жилийн өмнө манай нэг казак найз надад "чи казакын тарни уншвал чамд илүү нөлөөлнө, би Гандан гарч ном уншуулвал надад илүү нөлөөлнө" гээд сонин юм яриад болдоггүй. Тэгээд намайг гэрийнхээ тэнд байдаг казак ламд дагуулж очоод, нөгөө лам надаа казак тарни бичиж өгсөн юм. Би дор нь цээжилчихсэн. Манай найз хааяа ямар нэг ажил хөөцөлдөхөөрөө ном уншуулна гээд Гандан гардаг байсан юм.
Гэтэл нэг шөнө манай дүү унтаж байснаа гэнэт хашгираад... Нэг хар юм над руу ойртоод байна гээд гэнэт орилоод уйлав. Одоо бодоход яг надад урьд шөнө тохиолдсон шиг юм болсон байхаа. Дөнгөж 8 настай байсан юмаа. Би дагаад айчихсан. Гэнэт нөгөө казак тарни санаанд орж ирээд амандаа уншсаар байгаад унтчихаж. Тэгсэн нэг сонин зүүд зүүдлээд... "Бага насны 3 хүүхэд дагуулсан навсайсан казак эмэгтэй, бас нэг эрүү өвдөг нь нийлэх шахсан, өнөө маргаашгүй болсон казак эмгэн, тэгээд манай 2 дүү бид гурав нэг сонин эзгүй газар байж байх юм. Гэнэт нөгөө казак лам, 5-6 казак үндэсний хувцастай буу үүрсэн цэргүүд юмуу хаашаа юм хүмүүс гараад ирлээ. Тэгснээ бид нарыг тойроод бүслээд зогссоноо "молда-г хамгаалалтандаа ав" гэцгээгээд байна. Нөгөө казак лам тэгсэн "наад хөгшнөөсөө бусдыг нь хамгаал" гэсэн үүрэг өгөөд... Эмгэнийг тойргийн гадна үлдээнгүүтээ бид хэдийг тойроод хамгаалаад зогссон чинь лам казакаар ном уншаад, уншиж дуусаад л яваад өгцгөөсөн". Аягүй сонин зүүд... Маргааш нь энэ зүүд бодогдоод болохгүй, найз руугаа утасдаад асуусан чинь Молда гэдэг нь казакаар лам гэсэн үг юм гэнэ. Урьд нь би тэр үгийг хаа нэгтээ сонсож байснаа огт санахгүй байгаа юмаа. Аймаар гайхсаншд. Тэр үед бид 3 ханиад хүрээд л бяцхан бяцхан өвчин эргүүлээд байсан юм. Тэгсэн тэр зүүдний дараа 3-лаа зүв зүгээр болцгоочихсоншд. Би энэ зүүдийг одоо болтол гайхаад, учрыг нь олдоггүй юм. Одоо болтол эргээд дурсахад надаа тодоос тод санагдаад байдаг юм тэр зүүд. Бодвол тэр шөнө нэг хөгшин казак эмээ хорвоогоос хальсан байх гэж бодогдоод байдаг юм.
За баахан аймшгийн юмнууд ярьчихлаа. Гэхдээ миний амьдралд тохиолдсон бодит жишээнүүд шүү. Миний гайхаж явдаг, учрыг нь олоход хэцүү тохиолдлууд...

Үйлийн үр гэснээс... Өмнөх сэдвээс гэнэт санаа төрөөд энэ талаар бичмээр санагдав. Үйлийн үрийн тухай уншаад хүн ер нь ямар л үйл хийнэ, түүнийхээ үр шимийг хүртэнэ гэсэн утгатай үг юм байна гэж ойлгосон. Тэрнээс биш зөвхөн муу үйл хийвэл муу явдал тохиолдоно гэсэн үг биш. Товчхондоо жаргал бол сайн үйлийн үр, зовлон бол муу үйлийн үр гэсэн үг. За тэгээд хүн зөвхөн өөрийнхөө хийсэн үйлийн үрийг эдэлдэггүй юм шиг байгаа юм. Үр хүүхэд нь тэр үйлийн үрийг үргэлжлүүлэн эдэлдэг гэхээр бас л эвгүй. 

Нэгэн тохиолдол:

Ээжийн минь найз хөгшний бэр гээд нэг хөөрхөн эгчийг би таньдаг болоод олон жил өнгөрч байна. Айлын ганц өргөмөл охин юм гэсэн. Аль 90 хэдэн онд оюутан байхаасаа л тэр эгчтэй дотно найзууд болсон. Хадмындаа л байгаад байдаг байсан юм. Тэгсэн мөртлөө нөхрөөсөө салчихсан. Өөрөөр хэлбэл салсан нөхрийнхөө ээжийнд амьдраад байдаг. "Яагаад салчихаад эднийд байгаа  юм бэ?" гэхээр "өөр очих газар байхгүй, эдний хүү нь /экс нөхөр нь/ миний байрыг заруулаад Солонгос яваад өгсөн, мөнгөө авна гээд сууж байгаа" гэж ярьсан юм. 

Тэгээд тэр эгчтэй зөндөө буу халнаа, ярихгүй юм байхгүй. Айлын ганц эрх охин, багадаа их эрх танхи, элбэг, дэлбэг өссөн юм гэнэ. Нэг залуутай суугаад хүүтэй болсон чинь хүү нь ид хөөрхөн 3-4 нас хүрээд нас барчихсан. Тэгээд нөхөр нь салаад явчихсан. Дараа нь дахиад хүнтэй суусан нь манай ээжийн найз хөгшний хүү. Тэрнээсээ их хөөрхөн охинтой болсон. Тэгээд 90-ээд оны эхэнд ид наймааны цагаар Польшид гэр бүлээрээ очиж амьдарсан гэнэ. Гайхалтай сэргэлэн бас их царайлаг охин, дөнгөж 3 настай байхдаа аав ээждээ польш хэлний хэлмэрч хийдэг байсан гэж байгаа. Тэгээд бас 3-4 орчим настайдаа нэг Монголд ирээд ээжийнхээ аав буюу өвөөгийндөө байхдаа хоолны хордлого болоод нас барчихсан. Гэтэл нөхөр нь бас уурлаад, хүүхэд арчилж чадсангүй гээд салаад явчихсан. Тэр үед Их дэлгүүрийн урд 1 өрөө байр аавынхаа нэр дээр улсаас үнэгүй авсан байсан юм байна. Тэгээд нөхөр нь салахаасаа өмнө тэр байрыг нь заруулаад Солонгос руу яваад өгсөн. Тэнд очсон хойноо охиноо асарч чадахгүй алдсан гэсэн шалтгаанаар салсан юм гэсэн. Тийм муухай. 

Гэх мэтчилэн тэр эгчийн сүүлийн жилүүдийн бүх л амьдрал нь зовлон. Ерөөс тамд амьдарч буй мэт. Гэр оронгүй, нөхөргүй, хүүхэдгүй, тэгээд найз нөхдийнхөөрөө л явж байдаг байсан. Арай л дэндүү. Би бүр нэг өвөл өрөвдөөд гэртээ өвөлжүүлж байсан юм. Гэвч байнга гадны хүн гэртээ байлгах хэцүү болохоор хавар нь "та одоо өөрөө учраа ол" гээд явуулчихсан юмаа. Тийм хүнийг гэрээсээ яв гэж хэлэх чинь бас л эвгүй юм байналээ. Гэвч одоо яахав дээ, тэр битгий хэл төрсөн эгч дүүс байсан ч нэг гэрт удаан хамт амьдрах утгагүй байдагшд.

Өнгөрсөн жил нэг манайд ирэв. Ямар ч байсан нэг хүнтэй болж. Эхнэр нь нас барсан нэг залуутай хамт амьдрах болсон гэнэ. Юутай ч хажуудаа түших ханьтай, хоргодох орон гэртэй болсон. Гэвч бас л тийм ч жаргалтай биш. Архичин нөхрийн арга эвийг олох гэж зүдэрдэг юм шиг байгаа юм.

Тэгээд нэг мундаг бөөд үзүүлсэн тухайгаа яриад... Өргөж авсан аав нь шоронгийн хуяг хийдэг байсан, их нэр муутай, хүн чанаргүй хүн байсан юм байх. Яахав өргөж авсан ганц охиноо бол амь шигээ хайрлаад өсгөсөн юм байна. Гэхдээ олны дунд хүн муутайгаараа алдартай хүн байж. Тэгсэн тэр хүний муу үйлийн үрийг чи эдэлж явна, маш их хараал, хэл ам байна, их том өргөл барьцтайгаар засал хийж өгнө гэсэн гэнэ. Тэгээд бүр сэтгэлээр уначихсан явж байна. 

Өөрөөсөө унасан үр хүүхэдгүй болохоор өргөж авсан хүүхдэд нь үйлийн үр нь дамждаг юм байх. Тэр эгч бол ёстой хорхойд хоргүй, гэмгүй нэгэн. Хүний амьдрал тийм сонин. 

Нэгэн тохиолдол:

Өнгөрсөн жил билүү, уржнан жил билүү? Түдэв гэдэг удган оролцсон "Зөн билгийн тулаан" нэвтрүүлгээр үзсэн юмаа.

Нэг залуугийн үхлийн шалтгааныг тодруулахаар ар гэрийнхэн нь зөн билигтнүүдэд хандаж байнаа. Тэгсэн тэр Түдэв удганы онгод нь орж ирээд л хэлж байна  /Би бусад зөн билигтнүүд юу гэж хэлснийг нь ёстой үзээгүй, амжаагүй/:

- 20 гаран настайдаа нэг бүсгүйтэй үерхэж байсан юм байна. Тэрнээс нэг охин байна одоо.

Бүрлээч залуугийн эгч нь:

- Нэг тиймэрхүү юм амьд байхдаа нэг ярьж байсан. Тэр охиныг нь бид мэдэхгүй танихгүй. Одоо байвал 10 орчим насны хүүхэд байгаа гэсэн байх шүү.

- Тэр үерхэж байсан бүсгүй нь энэ залууг хүлээсээр байгаад өвчний учир нас барсан юм байна. 

- Нэг тийм юм нэг удаа ярьсан шүү. Охин нь одоо эмээ өвөө дээр нь байгаа нэг очиж уулзах юмсан гэж ярьж байсан юм байна. 

- Тэр охин нь одоо болтол аавыгаа ирээсэй гэж хардаг юм байна. Охин нь аавыгаа хүлээж, ааваасаа маш их буян нэхэж байна. Охин нь тэгж их буян нэхсэнээс болоод танай дүү огт өөдлөөгүй юм байна. Тэгээд ямар зүс царайтай ч гэнэ вэ 2 хүнд алуулсан байна гэж онгод айлдаж байнаа. 

Тэгсэн нөгөө бүрлээч залуугийн эгч нь камер луу харсанаа "миний дүүгийн хүүхэд одоо энэ нэвтрүүлгийг үзэж байвал бидэнтэй холбоо бариарай" гээд гуйж байнаа. Би тэгсэн "Яаж тэр жоохон хүүхэд та нарыг хайж олдог юм? Өөрсдөө хайгаад олохгүй юу..." гэж зурагт руугаа харж загнаад кк...

Ямартай ч тэр талийгаач залуу нэгэн бүсгүй хүнийг гомдоосныхоо, нэгэн охины сэтгэлийг бэтгэртэл нь өнчрүүлснийхээ төлөөсөнд энэ хорвоод жаргах эрхгүйгээр явсан юм байна гэдгийг мөхөс миний мөчид ухаан хүлээн авсан юм. 

Хүсээгуй байхад хувь заяаны эрхээр учирч 

Хүссээр байтал орчлонгийн эрхээр салан оддог хүмүүс минь дээ  /Р.Чойном/

За за цааш нь бичих гэсэн залхуу хүрчихлээ. Уг нь нэлээн хэдэн сонирхолтой бодит жишээ байна.  Ингээд дуусгая. Твиттерт орж элдэв бусын жиргээ уншлаа одоо...

Би гунигламааргүй байна. Гэвч... Зүрх ачааллаа дийлэхгүй нь. Гуниглаад... Гуниг намайг эзлээд, өмчлөөд байна. Би мултармаар л байна. Мултаръя гэвч яг одоогийн байдлаар миний чадал хүрэхгүй нь.

Олон жилийн өмнө тэр нэг зурхайч ламын зурж хэлж өгсөн зүйлүүд яг биеллээ олоод байх юм. Үнэхээр тааж буудсан уу, эсвэл би биелтэл нь яриад амилуулчихав уу? Эхэндээ сонин хачин, доог тохуу болгоод л ярьдаг байсан, хамгийн эхний үйл явдал биелээд эхлэнгүүт гайхаад эргэлзээд эхэлсэн, одоо би айж байна.

Дандаа л банк, санхүүгийн салбарт ажилладаг, мэргэжил нэгт залуучууд л намайг эргүүлдэг байхад "Чи цэргийн хүнтэй л учирна" гэж тэс хөндлөнтөж миний уурыг хүргэсэн. "Би хэзээ ч  тийм бүдүүлэг, дээрэлхүү цэргийн хар хүнтэй учрахгүй, ёстой гай л байна, би  банкинд ажилладаг жентельмен залуутай л учирна" гэж тэр үед би бодож, басаж байсан.  Гэтэл  үлгэр биелчихсэн. Гэвч миний төсөөлсөн шиг тийм аймшгийн хүн байгаагүй л дээ. Сайхан залуу байсан. Би өөрийнхөө ажилладаг салбараас цаашаа үнэндээ л мэдээлэлгүй, мэдлэггүй юм байналээ.
Чамайг тэр хүн эхлээд нэлээн зовооно гэсэн. Одоо бодоход тухайн үед энэ үгийг л надад хэлэх ёсгүй байсан юм шиг. Би түүнийг цэргийн хүн гэж мэдэнгүүтээ холдохын түүс болоод эхэлсэн. Зовохгүйн тулд... Түүнтэй л хамт байвал зовно гээд ойлгочихсон учраас тэр. Тэр буруу бодлоосоо болж, тэгээд ядаж байхад тэр үед ажилгүй, цалингүй бөөн асуудал байсан болохоор үнэндээ түүний хажууд байж, муугаа үзүүлэхийг хүсээгүй. Тэнэг, бардам зангаасаа болж тэр. Тэгээд л асуудал эхэлсэн. Учир нь салах тухай бодоод хэрэгжүүлээд эхлэнгүүт салах ёсгүй гэсэн шиг... Жирэмсэн болчихсон байсан.
Эр, эмийн хооронд илжиг бүү жороол гэгчээр... Илжигнүүд хүртэл ядарсан намайг улам зовоох гээд жороолоод эхэлсэн. Түүнтэй танилцуулсан найз маань өөрөө сэтгэлтэй байсан юмуу хаашаа юм. Бид 2 танилцсан өдрөөс эхлээд л тэр надаас салахгүй байсан болохоор  би найздаа "бид 2 хамт явж байна" гээд хэлчихсэн чинь... Байж байгаад л над руу мессеж бичээд "хаана, хэнтэй байна?" гээд шалгаагаад байсан юм. Тусдаа байх тэр агшинд түүн рүү утасдаж баахан загнасан байгаа юм даа. Тэрнийг нь би өнгөрсөн намар л мэдсэн.
Бас нэг найз маань "эр хүнд итгэхээр..." гээд л зөвөлгөө өгөөд салдаггүй. "Эрчүүд гэдэг хуурамч амьтад, болгоомжтой байгаарай, наадах чинь бас л нэг худлаа амьтан байгаа биз бла бла...." гээд л зогсоо зайгүй сургааль айлдчихсан. Өөрөө нөхрөөсөө салчихсан байсан болохоор тийм сөрөг бодолтой болчихсон байсан байх. Тухайн үедээ тэр ярьж байгаа зүйлийг нь огт тоохгүй байсан хэрнээ бид 2-н харилцааны явцад ямар нэгэн асуудал гарахад л нөгөө найзын хорон зөвөлгөө санаанд ороод, өөрийн эрхгүй л хэрүүл болгоод... Бусдын үгэнд, тэр тусмаа хэн нэгэн гомдол, бухимдал тээсэн хүний үгэнд хэзээ ч орж болохгүй юм байна гэдгийг би тэр үед ойлгож мэдсэн.
Эхний үед тэрэнтэй тэрэнгүй болно, болгоно л гэж бодож явсан. Ганцаараа бүх асуудлаа зохицуулсан, бүгдийг толгой мэдэн шийдвэрлэсэн. Миний асуудал бол минийх, би өөрөө л зохицуулах ёстой гэж л итгэж явлаа. Эмнэлэгт үзүүлээд явж байхдаа жирэмсэн найз охиноо халамжлаад явж байгаа залууг харчихаад ганцаараа явж байгаадаа гэнэт ичээд, бас гомдоод гэртээ ирээд баахан уйлж билээ. Тэгээд уурандаа түүн рүү баахан мессеж бичиж уураа гаргаад...
Охиноо төрүүлчихээд би зовохгүй байна, намайг зовооно гэж худлаа хэлсэн гээд л итгээд явдаг байлаа. Хүчээр өөрийгөө итгүүлээд, муу юм бодохгүйг хичээгээд, аль болох өөдрөг байхыг л хичээдэг байсан. Үнэндээ ч би зовоогүй л дээ.
Ойрын өдрүүдэд охин надаас аавыгаа нэхээд байдаг болчихлоо. Машин харвал "ааваа иежийн" гээд, цонхоор гадаа явж байгаа эрэгтэй хүн харахаараа "ааваа мөн үү?" гээд л. Дөнгөж 2 настай ингэж байгаа юм чинь 4-5 хүрэхээрээ яах юм болоо? Хааяа нэг ирээд явдаг болохоор ямар ч байсан аав гэж хүн байх ёстойг мэддэг болчихсон байх. Арай илүү ухаан ороод ирэхээрээ надаас бүр их юм шалгаах байх даа. Яагаад хамт байхгүй байгаа юм гэдгээс эхлээд...
Өнгөрсөн хагас сайнд бид 2 уулзаад... Дандаа л гэрт ирдэг, би хүүхэдтэй зууралдаад тухтай юм ярьж чаддаггүй байсан болохоор энэ удаад зориуд охиноо дүүтэйгээ үлдээгээд гадуур гарсан юм.
"Би чамтай болж, бүтэх гэж хичээсэн. Бүгдийг чи өөрөө нураасан бла бла...." гээд баахан л юм ярьж байна. Зөвхөн би л буруутай гэнэ. Миний буруу ч байгаа л даа. Би ч гэсэн тэрэнд хайртай, болж бүтчих юмсан л гэж бодож байсан. Намайг нэг ч удаа аргадаж гуйгаагүй, дандаа загнадаг байсан юм байж... Би аавдаа эрхэлж, ах нараараа өмөөрүүлж өссөн эрхийн тэнэг охин байсан болохоор эрэгтэй хүнээр аргадуулах, гуйлгуулах дуртай. Дандаа л загнаад байхаар чинь миний дургүй хүрнэшд. Хааяа нэг загнахад бол бас яахав дээ, хүлээж авнашд. Тэгээд бас би тэрнийг гуйх ёстой байсан юм гэнэ. "Уучлаарай би эр хүний араас гүйж үзээгүй, сураагүй, чадахчгүй" л гэлээ. Үнэн нь л тэр юм чинь. Манай хүн араасаа гүйлгэх, гуйлгах, аргадуулах дуртай юм байна л даа. "Амархан олдсон чихэрнээс, зовж олсон хатуу ааруул илүү амттай" гэж ярьдаг эрчүүд ихэнх нь байдгийг мэдэх юм байна. Магадгүй би бас айлын бага, эрх хүүхдийн аргыг олохгүй байсан байх л даа. Гээндээ ч бий, гоондоо ч бий гэгчээр бид 2-т хоёуланд нь буруу байсан.
Гэлээ гээд... Бүхэл бүтэн нэг хүний ирээдүй, хувь заяа бидний гарт байгаа гэдгийг хэн нь ч тооцоолоогүй. Зөвхөн өөрсдийгөө л бодоод, өөрсдийнхөөрөө л зүтгээд, өөрсдөө л жаргах гээд үзээд байсан. Охиноо хэн нь ч бодоогүй. Одоо би харамсахын дээдээр харамсаж байна. Энэ хүүхдийн эрх ашгийн төлөө би ч, тэр ч өөрийнхөө зарим нэг эрх ашиг, сонирхлоос татгалзах ёстой байсан юм байна. Зарим нэг асуудалд буулт хийж, хүүхдийн эрх ашгийн төлөө асуудлыг шийдэх, шийдвэр гаргаж байх ёстой байсан юм байна.
Миний охин ингээд аавгүй өсвөл яанаа гэж бодохоос би үхтлээ айж байна. Би өөрөө аавын хайрыг ханатлаа амсаж өссөн. Аавгүй амьдралыг би төсөөлж чадахгүй байна. Миний охины аав ч ялгаагүй сайн аавтай. Аавгүй байх ямар байдгийг би ч, тэр ч мэдэхгүй, ойлгохгүй. Яавч сайхан биш л байж таараа. Намайг зовоох асуудал энэ л болж таарах юм байх даа.
Яагаад? Яагаад бие биедээ хайртай байж хамтдаа байж чадахгүй ингэж зовох ёстой юм бэ? Яагаад, яасан гэж миний охиныг энэ хорвоод хамгийн чухал зүйлээр нь дутааж амьдруулах гээд байгаа юм бэ?
Би гунигламааргүй байна. Гуниглахгүй гээд хичээгээд байхад гуниглаад байна. Зүрх, сэтгэл өвдөөд байна. Өвчнийг минь илааршуулж өгөөч Бурхан минь, гуйя.

Бүүдийсэн, бүрзийсэн сонин өдөр вэ өнөөдөр чинь. Иймэрхүү өдөр лагерь дээр мөн ч их зутардаг байж билээ багадаа. Аав ээж 2-ын эзгүйд бол бүр өнгөрөө. Гал түлж чадахгүй нусаа хацартаа нааж байгаа юм чинь. Хажуу айлын охиныг дуудаад байшин дотроосоо хашгирчихдаг байж билээ манай дүү бид 2. Бид 2 л лагерьт гарах дуртай байсаншд. Ах эгч нар бол зуслан явах нь яваад, хөдөө аавын аав ээж рүү явах нь яваад дүү бид 2 л үлддэг байсан юм. Тэгээд бороо орохоор дүү бид 2 хөнжилнөөсөө ч толгойгоо цухуйлгаж чадахгүй хажуу айлын охиныг дуудаад хашгирчихна. Нөгөөх нь дуудуулж, дуудуулж нэг сонсохоороо гүйж орж ирээд гал түлж өгөх гээд ноцолдчихно. Гэр хорооллын хүүхэд байсан болохоор бид 2-г бодвол гал түлж чадна гээд онгироод сууж байгаа нь тэр. Гэвч жоохон хүүхэд юм болохоор тийм ч амархан гал асааж чаддаггүй л байсан юм. Ноцолдож, ноцолдож нэг юм асааж өгөөд гараад явна. Хөөрхий минь их сайхан сэтгэлтэй охин байжээ. Бид 2 байшин дулаан болсны дараа л хөнжилнөөсөө сугарч байгаа юм чинь. Ер нь бол иймэрхүү өдөр лагерь дээр хөнжилдөө л хэвтэж баймаар санагдаад байдаг юмаа. 

Одоо бол ямар лагерь дээр байгаа биш. Харин иймэрхүү өдөр ресторан пабд хоол идээд, пиав уугаад найзуудтайгаа буу халаад суух чинь гоё юм байналээшд. Охиноо гэдсэнд байхад нь  намрын нэг цас, бороо холилдож шуурсан өдөр нэг найз Айришт хүрээд ир гээд байхаар нь очоод... Тэгээд гадааны муухай цаг агаарыг цонхоор хараад хоол идээд, пиав уугаад суусан чинь аягүй тааламжтай байсаан.  Дараа нь охины аав утасдсанаа "жирэмсэн юм байж юу гэж гадуур тэнээд байгаа юм?" гэж үү... Харсан юм уу, эсвэл худлаа таагаад буудчихсан чинь оночихсон уу, мэдэхгүй. Их л олон нүд, чихтэйгээ гайхаад л онгироод байдаг байсан юм. За тэр ч яахав. 

Өчигдөр ангийнхаа 2 охинтой уулзаад... Их Монголд сууж пиав ууж чалчив. Дараа нь нөгөө 2 чинь Ривер Саундс оръё гээд салдаггүй. Гоё дээрээ тавьчихсан 2 бүсгүйг дагаж тийшээ салбаганав. Диско бар орох сонирхол үнэндээ л байгаагүй. Охин руугаа яараад байгаа юм чинь. 

Нөгөө 2-н бүжиглэхийг хараад нээх томоотой жүүс уугаад сууж байсан чинь зүүгээр хатгавал л дэлбэ үсэрч мэдэхээр 2 бүдүүн залуу ирсэнээ "хажууд чинь сууж болох уу?" гэнэ. "Тэгээ" л гэсэн. Ямар миний сандал ширээ биш би юу гэж харамлах вэ дээ. Тэгсэн дуугай суухгүй нээх хэрэгт дуртай "Чи юу ууж байгаан?" гэнээ. "Жүүс" гэсэн чинь "За яршиг даа..." гэснээ зөөгчийг дуудаад л захиалгаа өгөөд байна. Нэг харсан жин, тоник миний өмнө тавьж байна. "Яанаа уучлаарай, коктейл гарахгүй гэнээ" гэж байна. "Би юу ч ууя гээгүйшд" гэсэн чинь "За яахав дээ, чамайг дайлмаар байнашд. Хажуудаа суулгасан юм чинь" гэнээ хахах.  

Тэгсэн "Өргөө" хамтлагийн агаа нар дуулж байнаа. Нөгөө 2 бүдүүнээ маань дууг нь дагаад хашгираад л, хөөрөөд л бөөн юм болж байна. Учиргүй суудал дээрээ оцгоноод бүжиглэхээр нь гайхаад харсан чинь "Бид 2 дээр үеийн хүмүүс байхгүй юу, тэгээд сэтгэл хөдлөөд..." гэж авсан хахаха. "Би тэгээд дээр үеийнх биш юм уу?" гэсэн чинь сонсох ч ухаан алгаа. Бондогоноод л бүжгийн талбай руу босоод гүйчихсэн хахахаха. 

Бүжгийн талбай дээр бондогонож, бондгонож ирсэнээ "хүн дайлж байхад тоож уусангүй, хүний сэтгэл гаргаж авч өгсөн юмыг ганц амсчихаач" гээд үг хаяад эхлэхээр нь авч өгсөн жинээс нь ганц балгаж, хөөрсөн сэтгэлийг нь хөглөж өгөв кк.  

Тэнд ер нь эсвэл дан бүсгүйчүүдийн фракци, эсвэл дан залуучуудын фракци очдог юм биш үү? Манай 2 бондгорыг бид 3 тоож харахгүй байсан чинь хажуугийн ширээний 2 бүсгүй рүү шууд эргэж хараад, араас нь татаж байгаад яриа өдөөд бүжгийн талбай руу хөтлөлцөөд гүйж байналээшд. Нээх хөгжилтэй хахах. Тэгээд цаашаа юу болсныг тэднийг ивээдэг тэнгэрүүд нь л мэдэх байх даа. 

Би ч нөгөө 2-оо тэнд нь хаяад л охин руугаа харайлгачихсан. Өчигдөр өглөө гараад л шөнө охиноо унтсан хойгуур гэртээ ороод, өнөө өглөө дөнгөж сэрээд уйлагнахад нь хаяад гараад ирсэн болохоор охиноо санаад тавгүйтээд байна. Ядаж байхад нээрээ яасан бүрзгэр өдөр вэ? Яг миний тавгүй сэтгэл шиг....

Өнөөдөр цалин бууж байгаа. Охиныхоо дансанд  цалингийнхаа дээжээс тушаачихаад бушуухан очихоос. Охиноо тэврээд нэг сайхан энерги, эрч хүч авчихаад оройн зугаалганд гарнаа. Бороотой ч байсан хамаагүй.

 

Үүнийг би 2008 оны 8 сарын 29-нд бичиж байсан юм. Өнөөдөр аавуудын өдөр болохоор аавыгаа дурсаад блогтоо оруулчихъя гэж бодоод...

 

Өнөөдөр 8 дугаар сарын 29. Одоогоос яг 7 жилийн өмнө, яг энэ өдөр хамгаас хайртай аав минь биднийг орхиод тэнгэрийн орон руу одсон.  

Хэзээ нэгэн цагт хорвоогийн энэ жамтай учирна гэдгээ мэддэг байсан хэдий ч цаг нь тулахаар хүлээн зөвшөөрч чаддаггүй юм байна лээ.  Маш хэцүү байсан. Тэр үед яг л ард минь байсан нэг том уул нураад унаж байгаа юм шиг сэтгэгдэл төрж, нуруу хүйт дааж байсан юм. Яг тэр үед хэний ч өмнө гудайдаггүй байсан омголон зан минь хийсээд алга болох шиг санагдсан. Намайг чин сэтгэлээсээ өмгөөлж хамгаалах, хайрлах хүн байхгүй болохоор би хэн ч биш болж байгаа ч юм шиг. Яг л тэгж санагдсан.   

Яг тэр өдрийг хүртэл ааваасаа зөвхөн хайр халамж л нэхдэг, тийм л байх ёстой юм шиг аашилдаг байсан. Байхгүй болонгуут нь ганц удаа ч болов баярлуулсан билүү гэж бодсон. Хааяа нэг баярлуулдаг байсан хэдий ч тэр бүхнийг эргээд дурсахад дэндүү өчүүхэн санагдаж, харамсахын дээдээр харамссан.  

Хүн болгоны хувьд анх хорвоо дээр мэндлэхэд хамгийн анх тосож авдаг эр хүн нь аав нь байдаг болохоор эр хүн ямар байх ёстойг өөрийнхөө ааваар л төсөөлж боддог байх. Би л лав яг тэгдэг. Жинхэнэ эр хүний идеал, үлгэр дуурайл болох хүн нь аав л байдаг. Хүн болгон өөрийнхөө ааваар л төсөөлж эр хүний орон зай, ноён нурууг тодорхойлдог байх. Миний хувьд эр хүн, эцэг хүн гэдэг бол хайр хүндлэлийн дээдийг хүртэх ёстой чухалаас чухал, томоос том, эгэл мөртлөө агуу том орон зай. 

Миний аав бусад аавын л адил эгэл жирийн нэгэн байсан. Гэхдээ хүүхдүүддээ бол тэр хүн бурхан байсан юм шүү.  

Эрэгтэй хүмүүст тэр болгон байдаггүй хэтэрхий нямбай зантай хүн байсан. Зарим нэг хөндлөнгийн хүмүүст бол төвөгтэй зан юм шиг санагддаг байсан ч байж магадгүй. Гэрээ цэвэрлээгүй, хоолны сав суулга угаагаагүй байхыг, бас гэр оронд ямар нэгэн хэрэгцээт зүйл дутуу байхыг үзэж чаддаггүй хүн байж билээ. Ямар сайндаа дэлгүүрээс талх авахаар олон хүний гар дамжсан бохир талх аваад байна гээд өөрөө талхаа барьдаг байхав. Тэгээд талх барих аргыг хажуу айлын оросын буриад эгчээр заалгаж сураад, бурхан болтлоо бид нарт чихэртэй, маслотой талх барьж өгсөн дөө. Тэгэхэд нь дандаа наад талхыг чинь идсээр байгаад залхаж байна, дэлгүүрийн давстай талх л идмээр байна гэж уурладаг байж билээ.  

Айлын эзэгтэй шиг орой унтахынхаа өмнө талхныхаа гурилыг зуурч орхиод, өглөө болгон 6 цагт босож талхаа жигнээд, сүүтэй цайгаа чаначихаад бид нарыг сэмхэн дуудаж сэрээчихээд ажилдаа явдаг байж билээ. Бас болоогүй жоохон байхад эгч бид 2-ын үсийг самнаж өгөөд цэцэрлэгт хүргэж өгнө. Ааваараа үсээ самнуулах аймаар дургүй. Толгой нь өвдөнө гэж хайрлаад аягүй сул боочихно. Тэгээд л үс дороо сэгсийчихнэ. Харин ээж бол хайр найргүй чанга боодог болохоор үс бүтэн өдөржин арзайна гэж байхгүй амар байдаг болохоор ээжээрээ л үсээ самнуулах гээд зүтгэчихдэг байж билээ. Тэгээд л ааваар үсээ самнуулахгүй гээд л өглөө босоод л урваганаад уурлаад, аав болохоор ээж нь унтаж амраг, битгий сэрээ гэж бид 2-ыг загнаад л бөөн юм болдог байсансан. Орой ирээд өөрөө хоолоо хийнэ. Бүтэн сайн өдрийн өглөө яагаачгүй эрт босчихоод угаалгын машин ёнгинуулаад л хамаг цагаан хэрэглэлээ угаана. Тэгээд л амралтын өдрөөрөө заавал бууз, хуушуур хийдэг зуршилтай байсан. Бас хүнсний зүйлээ өөрөө л дэлгүүрээс цуглуулдаг. Ээж бид хэдээр дэлгүүр явуулах нь битгий хэл хог ч асгуулдаггүй байж билээ. Бусад айлын хүүхэд шиг дэлгүүр орж ганц талх худалдаж авч үзэх юмсан гэж бараг л мөрөөддөг байлаа.  Эмэгтэй хүн шиг оёдлын машины ард суугаад бид хэдийн урагдаж, цоорсон хувцасыг оёж янзлаад ч сууж байх шиг. Ер нь гэрт орж эм, гадаа гараад эр болсон л хүн байсан юм байна.  

Ээж бол айлын том эрх охин шиг л байдаг байсан. Ээжийг юунд ч хүргэхгүй, бүгдийг өөрөө хийнэ. Заримдаа их үглээ, бас жоохон ааш муутай. Ээжийн хийсэн юмыг голоод л загнаад, үглээд өөрөө дахиад хийдэг. Ээжийн хийдэг юм ч гэж дээ хааяа нэг гурил зуурахаараа аавын сэтгэлд нийцэхгүй нялцгай зуураад уурыг нь хүргэдэг байсан. Ийм ханьтай учирсан миний ээж бас их азтай эмэгтэй байсан юм шиг байгаа юмаа. Ээж маань их бие муутай байдаг байсан юм. Ээж бие муутай болохоор аав ийм ажилсаг болчихсон юмуу, эсвэл аав хэтэрхий халамжтай болохоор ээж хөдлөхгүй байсаар байгаад бие муутай болчихсон юмуу би тэрнийг нь ойлгоогүй өнгөрсөн. Ямар ч байсан бид нар бүгд л аавдаа бараг л ээжээсээ илүү, бүр ухаангүй хайртай байсан юм.   

Биднийг маш их эрхлүүлдэг хэрнээ хэзээ ч давраадаггүй сонин хүн байсан юм. Сул тал нь гэвэл дэндүү зөрүүд, хэтэрхий өөрийнхөөрөө хүн байж дээ. Ямар ч тохиолдолд аавын шийдвэрээр л бүх асуудал шийдэгддэг байсан. Буруу ч байсан, зөв ч байсан яг л өөрийнхөөрөө зүтгэчихдэг. Ааваасаа яаж ч зөрүүдлээд нэг л мэдэхэд асуудал аавын анхны гаргасан шийдвэрээр болчихсон байдаг байж билээ. Бид хэдийнхээ учрыг олохдоо ч бас их сайн хүн байж. Төрүүлсэн үрээ мэдэж захирахгүй бол одоо ямар ч эр хүн гэхэв дээ.    

Архи, тамхи хэрэглэдэггүй, ан авд хорхойтой, маш тайван дөлгөөхөн хэрнээ доожоогүй биш, цагаа тулахаар бас их шартай, зөрүүд, ямар ч юмыг өөрөө л хийхгүй бол хүний хийсэн юм сэтгэлд нь нийцдэггүй зантай хүн байж. Ангийн арьс үсэнд шуналтаж ан хийх гэдэггүй, зүгээр л хээр гарч сайхан хийморио сэргээх дуртай, хааяа нэг найзуудтайгаа салхинд гарч, тарваганы боодог хийж идэх их дуртай байж билээ. Бас зун болохоор бид хэдийг аваад, бас найзуудынхаа гэр бүлийнхэнтэй хамт Туулын хөвөөнд очиж ямааны боодог хийх их хоббитой хүн байсан даа. Гэртээ бол гэрийн ерөнхийлөгч, ерөнхий сайдын үүргийг бүгдийг нь гүйцэтгэнэ. Бас тогооч, цахилгаанчин, мужаан, зун болохоор будагчин, засварчин заримдаа гуталчин гээд л бүх төрлийн мэргэжлийн ажлыг хийдэг хүн байсан.  Юм юмаар оролддог энэ уйгагүй зан нь харамсалтай нь бид нарыг бүгдийг нь залхуу болгочихсон юм шиг санагдаад байгаа.   

Харанхуй өрөөнд аавын гэх хэн ч хөдөлгөж дийлэхгүй багажны хайрцаг, 2 урт буу байдаг байж билээ. Нэг буугаа зарчихаач гээд л нэг цагдаагийн ажилтан ах манайд дандаа ирдэг байсан. Яагаад таныг 2 буутай гэдгийг мэддэг юм бэ гэсэн чинь “аан энэ буунууд чинь цагдаад бүртгэлтэй байдаг, бас татвар төлдөг болохоор сайн мэдэж байгаа юм” гэж байсан. Буугаа зарахгүй л байдаг байсан, сүүлд том ахыг өнгөрсний дараа, өөрөө өнгөрөхөөсөө 3-4-хөн жилийн өмнө “одоо ч энэ бууны хэрэг бараг байхгүй болж байна” гээд нөгөө бууг нь гуйгаад байсан цагдаагийн ахад нэг буугаа зарчихаж билээ. Нөгөөх нь ямар ч уйгагүй олон жил бууг нь авах гэж гуйсан юм, сая бодсон чинь нээрээ сонин санагдчихлаа. Одоо эргээд бодоод байхад 2 хүүтэй болохоороо 2 буу хадгалаад байдаг байсан байх. Тэгээд том ахыг өнгөрчихөөр нэг буугаа зарсан байх. Одоо нэг буу нь бага ахад маань үлдсэн. Өвөл болохоор л зэрлэг гахайнд явах юмсан гээд л донтчихдог байсан. Аавын агнаж ирээд, лаврын навчаар амталж чанасан зэрлэг гахайн мах ч бас салахын аргагүй гоё байсан шүү. Зээр, гөрөөсний махаар бас, бууз хуушуур хийж өгнө бид хэдэд. Тэгэхэд нь ямар муухай хар махтай юм бэ гээд л сэжиглээд идэхгүй маягланашдээ.  

Биднээс хичээлээ сайн хийхийг л шаарддаг байсан. Шинэ ном авах хэрэгтэй байна гэхээр үг дуугүй авч өгдөг байсан мөртлөө, шинэ хувцас авъя гэхээр үнэхээр хувцас худалдаж авах шаардлагатай эсэхийг нягтлаад эхэлдэг байж билээ. Хичээлээ хийж байгаа дүр үзүүлээд дэвтэр, ном шагайгаад сууж байвал саад болохгүй тойруулаад орчин тойрныг цэвэрлэчихдэг, хажууд сэмхэн хоол хийгээд авчраад тавьчихдаг. Хөгжим чарлуулаад, гиеүрээд сууж байвал цахилгааны мөнгө хэмнэ гэж уурладаг. Заримдаа өгөөмөр ч юм шиг, заримдаа нарийн ч юм шиг. Зун болохоор дугуй авахуулах гэж гуйгаад, өвөл болохоор коньки авч өгөөч гэж гуйгаад бараагүй л юм даа. Дугуй унавал машин доогуур орчихно, конькигоор гулгавал мөсөн дээр савж унаад тархиа хагалчихна, бас доторгүй нимгэн юм чинь хөлөө хөлдөөчихнө, дороосоо даараад ханиад хүрнэ гээд л инээдтэй юм яриад уур хүргээд хөдөлж өгдөггүй байсан шүү. Тэгсээр байгаад л дугуй, коньки гуйх насыг минь өнгөрөөчихсөн юм даа. Тэгсэн мөртлөө бараг л размер размераар нь шахуу бөмбөг авч өгнө. Сагсны бөмбөг, агаарын болон ширээний теннисний ракет, бөмбөг, гитар, мандалин гээд хөгжмийн зэмсгүүд гэх мэт ер нь л тэр үеийн дэлгүүрт гардаг байсан бидний үеийнхний тоглож хэрэглэж өссөн бүх зүйлийг л харамлахгүй авч өгдөг байсан юм. Авч өгнө гэсэн юмаа бол нэхээгүй байхад аваад өгдөг мөртлөө авч өгөхгүй гэсэн юмаа яаж ч уйлж, дуулж гуйсан үгүй л бол үгүй гээд тас гүрийчихдэг сонин зантай хүн байж билээ. 

Бид нарт тэр үеийн бараг л бүх орос, монгол сонин сэтгүүлийг захиалж өгдөг байсан. Тэд нар нь ядаж байхад ямар ч хямдхан байсан юм. Бас сонирхсон бүх номыг авч өгдөг мөртлөө өөрөө “Газар шороо”, “Элс цас”, “Зүрхний хилэн” гэх мэтийн цөөхөөн хэдэн монгол номыг л уншсан байх. Алба, амины ажил нь барагддаггүй хүн байсан болохоор нэг номоо уншиж дуусгах гэж бараг жил болно. Гадаад ном уншихаар хүмүүсийнх нь нэрийг андуураад ойлгодоггүй гээд бид хэдэд шоолуулдаг байж билээ.  

Гадаа бүрэнхий болоод ирэхээр л байрны гадаа найзуудтайгаа тоглоод эсвэл дэмий чалчаад байж байхад аль хэдийн орцны үүдэнд гэрийнхээ хувцастай гараад ирчихсэн, нүд салгалгүй харуулдаад л зогсож байдаг байж билээ. Тэгэхэд нь та одоо харгалзагч аятай хүн ч гадаа тайван тоглуулахгүй гээд л уурлаад л, болж өгвөл гэртээ мөд орохгүй санаатай байраа тойрч бултаад л бас зугаатай байжээ. Айлын хүүхдийн дугуйг гуйж унаад л байрны гадаах машин зам дээр явж байхад аль хэдийн цонхоор харчихсан, цонхоор цухуйж ирээд л “машинд дайруулж үхэх чинь дутаа юу чи” гээд л уурлаад хашгирч байдаг байсансан.  

Жил бүрийн 11 сарын 7-ны Октябрийн баяр надад их уйтгартай санагддаг байж билээ. Аав дандаа энэ өдрүүдэд өвлийн идшээ бэлдэнэ гээд хөдөө явчихдаг байсан болохоор гэр ханхайгаад, эзгүйрээд, чанга ярихаар бараг л цуурайтаад байгаа юм шиг санагдаад ёстой муухай байдаг байсан. Аав гэрт байвал тэгээд л гэр халуу дүүгээд л, дүүрээд л хичнээн гоё байдаг байлаа.  

Хөөрхий муу аав минь олны дунд эгэл жирийн л нэгэн байсан, эд хөрөнгө, нэр төрийн хойноос хөөцөлддөггүй, мөрөөрөө л ажлаа хийгээд явдаг, бусдаас илүү гарах гэж зүтгэдэггүй ч бусдаас доор байхыг хүсдэггүй тийм л хүн байсан. Харин бидний хувьд эгэлгүй нэгэн байсан юм. Өөрийгөө үл тоон бидний төлөө чадах бүхнээ зориулсан, биднийг хүн шиг хүн болгож, хүний дайтай амьдруулах юмсан гэсэн чин сэтгэлээр эр хүнийхээ, эцэг хүнийхээ үүргийг хариуцлагатайгаар биелүүлсэнд тань, бидний хүүхэд насыг хөөр баяраар дүүрэн өнгөрүүлж, амьдралын хатуу хөтүүг мэдрүүлээгүйд тань тандаа талархаад баршгүй.  Энх мөнхийн орондоо тайван нойрс доо.

Орой МонСинема-гаар Л.Лоханы тоглосон "Эцэг эхээ хашраасан нь" гээд хөөрхөн кино гарч байхаар нь ухаангүй үзэв. Ёстой хөөрхөн кино. Хичнээн ч үзсэн уйдахгүй. Би киног нэг үзээд, номыг нэг уншаад хичнээн гоё байсан ч давтаж үздэггүйшд уг нь. Тэгтэл энэ киног бол гараад л байвал үзээд л байх шинжтэй. Үнэхээр хөөрхөн кино шүү. 

Амьдрал дээр тийм байдаг бол хэцүүяа. 2 ихэр охиноо салгаад 2 тив рүү нэг нэгээр нь аваад явчихдаг аан. Үйл явдал бүр нь сэтгэл догдлуулсан үнэхээрийн гоё кино. Гоё үйл явдлаар дүүрэн гоё урт кино үзсээр байгаад орой дуусаад нэг юм унтахаар хэвттэл...

Яг унтахынхаа өмнө манай охин заавал утсаараа тоголдог зуршилтай болчихсон. Орондоо оронгуутаа "учи аанайн?" (утас хаана байна?) гээд нэхээд эхэлнэ. Тэгээд л пижигнүүлээд тоглож өгнөшд. Өөрийнхөө хүүхдийг болохоор уурлахгүй байгаа байхгүй юу. Өөр хүний хүүхэд тэгж тоглоод байвал боож үхтлээ уурлана даа кк. Утсаа чарлуулж чарлуулж арай гэж нэг юм охин унтаад, би зүүрмэглээд эхэлтэл танихгүй дугаараас дуудлага орж ирж хоролмаатдаг юм даа. Шөнийн 00 цагаас хойш... Хичнээн уур хүрвээ. Тэгээд л сэрвэлзчихэж байгаа юм чинь.

Унтах гээд ядаж байтал дахиад утас... Охины аав... Архи уумаар байна гэж тэнэгтдэг юм даа. Юу болчихсон юм бүү мэд, нэг л юмнаас болж стрессдсэн юм шиг байна.  Би ер нь тэрний согтуу байхыг санахгүй л юм байна. Хааяа нэг үнэртүүлчихсэн байдаг юмаа. Гэхдээ хаа очиж тийм арчаагүй хамаа намаагүй уудаггүйшд хөөрхий минь. Эр хүн хааяа хүртэлгүй л яахав дээ. Манай аав шиг огт уудаггүй байвал бас дэмий санагдаад байдаг юм. Найз нөхөдтэйгөө нийлж ууж сууж ярилцаж стрессээ тайлж байх хэрэгтэй л дээ. Гэхдээ намайг тэгж хар шөнөөр сэрээж залгаад байхдаа яахав дээ, унтаж ядаж байгаа нойрыг минь хулжаагаад... Эрхийн тэнэг гэдэг нь тэгээд харагдаад байдаг байхгүй юу. Нэг тийм дураараа, эрх зан байгаад байдаг юм, яг над шиг кк. Надаа яг тэр зан нь шал тэнэг санагдаад байдаг юмаа. Би яг манай аав шиг намайг эрхлүүлдэг уян зөөлөн сэтгэлтэй, манай том ах шиг өмөөрч овилгогүй нөхдүүдийг будаа болгодог зоригтой, бага ах шиг "битгий эрхлээд, хов зөөгөөд бай" гээд тас загначихдаг шударга зантай эр хүнд дуртай хаха.

Аавыгаа залгах чимээгээр охин давхийж сэрээд, өндийж суучихаад "ааваа аанайн?" гээд бас уйлагначихдаг юм даа. Үргэлжлүүлээд бас нэг асуудал аан... Орой бас балкон дээр гарчихаад машинтай хүн ирээд зогсохоор л "ааваа" гээд байсан нээх сонин. 

Гэх мэтчилэн баахан пижигнэсэн асуудлууд ар араасаа пижигнэлдсээр байгаад намайг унтуулсангүй. Тэгж тэгж арай гэж зүүрмэглээд эхэлтэл сэрүүлэг дин дин дин дин дин... Сэрүүлэгний дуу ёстой зэвүүн санагданаа ийм үед. 

Тэгээд л нэгэн шөнийн нойр будаа... Одоо улаан нүдлээд сууж байна. Өдрийг яажшуухан барна даа кк...

Зуун төгрөгтэй явсанаас зуун найзтай яв гэж үг байдаг даа. Найз нөхөдтэй байх нь чухал аа чухал. Гэхдээ ямар найзуудтай байх вэ гэдэг нь илүү чухал асуудал. Хөнгөн хуумгай явдалтай, худал хуурмаг зантай, хүн чанараа гээчихсэн олон найз нөхөдтэй байснаас нэгийгээ зөв залж, зөв үлгэр дуурайл болж чадах үнэнч цөөн найзтай байсан нь дээр. Хүнийг найз нөхдөөр нь шинжихэд ер нь алдахгүй л болов уу.

Манай энэ бүтэлгүй дүү уг нь их цөөхөн зөв хүүхдүүдтэй найзалдаг юмсан. Зуны амралт болоод тэр хэд нь хөдөө гадаа явчихсан хойгуур л буруу нөхдүүдтэй учирчих юм даа. Мөн ч заяагүй хүүхэд юм даа. Хувь заяа нь л энэ биз дээ гээд одоо тайвшраад сууж байна. Ямар ч байсан одоо л зөв хөдөлж, зөв замд нь чиглүүлж тавихгүй бол болохгүй. Энэ үйл явдал харин ч цаашдын амьдралд нь том сургамж болох байх. Одоо гэрээс ч гарахгүй гэмшээд л суугаад байгаа. Ямар буруу хэрэг хийснээ ойлгосон байх. Хэнтэй найзалж нөхөрлөх, юу хийхээ одоо жоохон бодож шийдвэр гаргадаг болох байгаа. Жоохон ч гэсэн муу санаа суух байлгүй дээ энэ чинь одоо. 

Өчигдөр өмгөөлөгч авчихлаа. Бас хөөрхөн төлбөр төлдөг юм байна. Муухай асуудлаас хүүхэд салгаж өгч байвал хамаа алга. Одоо жоохон айлгаж байгаад толгойд нь нэлээн том сургамж үлдээчихье. Магадгүй энэ давааг давчихвал илүү сайн явах хувь тавилан хүлээж байгаа ч юм билүү, хэн мэдлээ. Ерөнхий сайд асан С.Баяр ч гэсэн бас бага залуудаа танхайн хэрэгт орооцолдож явсан л гэдэгшд. Тэр үйл явдлаасаа нэлээн сайн сургамж авсан байх.  Тэгээд тийм өндөрлөгт хүрсэн ч юм билүү аан. Тэгж бодоод дүүгээ өмөөрчихлөө. Ямар тийм аймаар яадгаа алдчихсан буруу хүүхэд биш. Би л хааяа хэтрүүлж загнаад зөрүүдлүүлчихдэг болохоос. Одоо ямар ч байсан энэ давааг давна даа. 

Ёоо сая гэнэт палхийтэл муу мэдээ.... Хамт ажилладаг залуу амралтаа авчихсан байгаа. Тэгсэн тэр чигтээ ажлаасаа гарна гээд өргөдлөө өгчихсөн байх юм. Би орж ирэхээр нь зөрөөд амарна гэж байгаашдээ. Ямар балай юм бэ? Би тэгээд яах юм бэ? Амармаар байнашдээ... Амралтаа аваад 3 том ажил зохицуулах хувийн төлөвлөгөөтэй байхад чинь, яаж байгаа юм бэ? Охины цэцэрлэг, дүүгийн сургууль, орон байрны асуудал... Аймаар том, аягүй чухал асуудлууд байгаа биз дээ?

Ойрд стрессддэг өдрүүд юмуу хаашаа юм. Бурхан минь надад амралт хайрла. Амрааж өгч хайрла. Хэд хоног охинтойгоо эрхэлж, нялуурч жаргамаар байна. Тааваараа ном уншиж тарвалзаж хэвтмээр байна. Хамтдаа дэлгүүр хэсэж, паркаар зугаалж, ресторанд тухлаж баясмаар байнашдээ. Амжвал 5 хоног сувилалд явмаар байна. Амраагаад өгөөч, амраагаад өгөөч дээ бурхан минь гуйж байна гээд уйлан донгодоод байхгүй юу ккк...

Нээрээ үнэнээсээ надад амрах боломж олгооч дээ. 

Хэд хоногийн өмнө манай охин утсаар тоглож байгаад тохиргоогоор нь оролдоод Factory data reset болгочихоод... Тэгээд надаас "Толоок аачий?" (Тоглоом яасан?) гээд нэхээд байгаа юм даа. Тоглоомнуудаа хайгаад олохгүй бүр гайхаад байгаа байхгүй юу кк. Өчигдөр өмгөөлөгчтэй уулзчихаад гараад найзтайгаа нэг газар сууж байгаад Wi-Fi-гаар нь нетэд холбогдож охиныхоо хэдэн тоглоомыг татаж өгөв. Орой очоод утсаа өгсөн чинь тоож авдаггүй, энэ тоглоомгүй утсаар яадаг юм гэсэн шинжтэй. Тэгэхээр нь нэг тоглоомыг нь гаргаад өгчихсөн чинь нүд нь гялалзаад л утсаа шүүрээд авсан. Хангинуулаад л тоглож өгсөн. Нөгөө муу хэдэн ууртай шувуунуудыг чарлуулж өгч байнаа. Тэгж тэгж арай гэж унтаж санаа амраав.

За за ажлаа хийхээс.